اگر بخواهیم از شاهکار معماری ایرانی در دوره ایلخانی حرف بزنیم، قطعا به گنبد سلطانیه که به دستور اولجایتو با ارتفاع ۵۰/۴۸ متر و دهانه ۴۰/۲۴ متر به عنوان بزرگترین گنبد تاریخی در ایران و بزرگترین گنبد آجری در جهان شناخته شده است، اشاره میکنیم. بدنه اصلی این بنای عظیم از آجر ساخته شده و گنبد آن هم از دو جداره با روکشهای مختلف تزیین شده است. در سفر به زنجان تماشای این مقرنسکاری، کاشیکاری، خطوط تزئینی و تزیینات آجری شما را با شاهکار معماری ایرانی آشنا خواهد کرد.
این گنبد در سال ۷۰۳ هجری قمری به دستور الجایتو (سلطان محمد خدابنده) ساخته شد. کار طراحی این گنبد هشت ضلعی هم بر عهده فضلالله همدانی وزیر ایلخانیان بود. این گنبد در طول مدت دهسال توسط معماری به نام سید علی شاه به همراه سههزار کارگر برپا میگردد. بعد از اتمام ساخت کار تزیین بنا آغاز شده و سهسال زمان میبرد.
سردابه یکی دیگر از قسمتهای گنبد سلطانیه است که در قسمت زیرین تربت خانه قرار دارد. همانطور که میدانید سازنده این بنا سلطان محمد خدابنده یکی از پادشاهان مشهور دوره مغول است. مغولان طبق آداب و رسوم خاصی که داشتند، مردههای خود را همراه با زیورآلات و وسایل ارزشمندشان در مقبرههایی به شکل سرداب دفن میکردند.
